مقایسه سیاست های ضدکرونایی ایران با ایالات متحده، اتحادیه اروپا، چین، روسیه و کره جنوبی - فروشگاه تکنولوژی

با ما سفر کنید و با تور ترکیبیی اروپا از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

به گزارش خبرنگاران پادزهرهای اقتصادی کرونا در سرفصل های کاهش نرخ بهره، خرید اوراق قرضه، حمایت از کسب وکارهای کوچک، پرداخت پول نقدی و معافیت اقتصادیاتی می گنجد. به عنوان مثال اهدای یارانه نقدی در کشورها، ضریب پیروزیت بیشتری را در اجرای قرنطینه خانگی به جا گذاشته است. در اغلب کشورها حمایت از کسب وکارهای کوچک با تاخیر در پرداخت اقتصادیات، معافیت پرداخت اجاره بها و معوق کردن بازپرداخت وام های تجاری، اجرایی شده؛ سیاست هایی که در ایران هم کم وبیش اتخاذ شده است. کره جنوبی به عنوان نمونه ای که هم بیماری را در مدت زمان کمتری کنترل نموده و هم در حفظ عملکرد اقتصادی توفیق بیشتری داشته، هر 5 سیاست را دنبال نموده است. البته آمریکا هم هر 5 سیاست را به اجرا درآورده، اما به نظر سیاست گذاران، این کشور فرصت طلایی را برای اقدامات مقتضی در ابتدای موج بیماری از دست داده است. دنیای اقتصاد در گزارشی با مرور اقدامات آمریکا، چین، روسیه، کره جنوبی و اتحادیه اروپا، مهم ترین سیاست های دنیا در مقابله با کرونا را با ایران مقایسه نموده است.

بسیاری از اقتصاددانان می گویند، دنیا اکنون با بحران اقتصادی بی سابقه ای روبه رو شده است. کریستالینا جئورجیوا، رئیس صندوق بین المللی پول می گوید اقتصاد دنیای وارد عظیم ترین رکود خود از دوره رکود عظیم خواهد شد. تمام کشورهایی که در حال مقابله با این ویروس هستند، سیاست های اقتصادی مختلفی را در جهت حفاظت مردم و کسب وکارها از آثار شوم اقتصادی ویروس تاج دار اجرا نموده اند. در ایران نیز دولت، اقدامات مختلفی در این راستا انجام داده است؛ سیاست هایی که نقدهای نیز به آنها وارد است. یکی از این نقدها نبود یک طرح جامع و فراگیر اقتصادی است. دنیای اقتصاد با مرور اقدامات حمایتی مداخله ای سیاست گذاران در نقاط مختلف دنیا، پادتن های اقتصادی که کشورهای عظیم دنیا در راه مبارزه با این ویروس به کار گرفته اند را معرفی نموده است.

نرخ های بهره در نزدیکی نقطه صفر

می توان ادعا کرد مهم ترین ابزاری که در دست سیاست گذاران پولی یک کشور برای مقابله با بحران های اقتصادی وجود دارد، ابزار نرخ بهره است. معمولا بانک های مرکزی در مواقعی که یک اقتصاد، با رکود احتاقتصادی روبرو است، به وسیله کاهش نرخ بهره سعی در تزریق پول و به حرکت درآوردن چرخ های اقتصاد دارند.

آمریکا: اواخر اسفندماه بود که فدرال رزرو در نشستی اضطراری برای مقابله با عواقب اقتصادی ویروس چینی دست به کاهش نرخ بهره زد. طبق تصمیم مقامات بانک مرکزی آمریکا، نرخ بهره هدف در آمریکا در بازه بین صفر تا 25/ 0 درصد خواهد بود. این در حالی بود که فدرال رزرو یک بار دیگر نیز برای جلوگیری از تعمیق عواقب اقتصادی کرونا دست به کاهش نرخ بهره زده بود.

البته این اقدام فدرال رزرو با نقدها زیادی از سوی اقتصاددانان از جمله پل کروگمن، برنده جایزه نوبل در سال 2008، نیز روبه رو شده است. این دسته از منتقدان بر این باورند، که اکنون فدرال رزرو تمامی مهمات خود را برای جنگ با کرونا مصرف نموده است و دیگر قدرت مانوری برای مبارزه با آن ندارد.

اتحادیه اروپا: بانک مرکزی اروپا نیز، در اقدامی نسبتا غافلگیر نماینده دست به کاهش نرخ بهره نزده است؛ کریستین لاگارد که در سال 2019 میلادی بر مسند ریاست بانک مرکزی اروپا تکیه زده است، فعلا قصد کم کردن نرخ بهره برای مقابله با ویروس کرونا را ندارد. البته باید توجه داشت که نرخ بهره هدف بانک مرکزی اروپا از قبل در بازه صفر درصد بوده است.

چین: در این کشور که مبدا شیوع این بیماری در دنیا قلمداد می گردد، نرخ بهره توسط سیاست گذاران پولی کاهش پیدا نموده است. به عنوان مثال یکی از این اقدامات، کاهش نرخ بهره وام های یکساله میان مدت، توسط این کشور بود. بانک خلق چین گفت، نرخ بهره 200 میلیارد یوآن از وام های یک ساله خود به موسسات اقتصادی را 1/ 0 درصد کاهش داده بود.

روسیه: با اینکه روسیه، در ماه گذشته میلادی نرخ بهره هدف و کلیدی بانک مرکزی را حدود 6 درصد ثابت نگاه داشت، اما قبل از آن و تا ماه فوریه 2020 برای 6 بار متوالی دست به کاهش نرخ بهره زده بود. بانک مرکزی فدراسیون روسیه اعلام نموده است با توجه به اینکه، رشد اقتصادی این کشور به دلیل تاثیرات شیوع کرونا کمتر از انتظارات قبلی خواهد بود، احتمالا باز هم دست به کاهش نرخ بهره بزند.

کره جنوبی: کره جنوبی را می توان یکی از کشورهای پیروز در زمینه مهار کرونا دانست. این کشور که در ابتدای شیوع کرونا، جزو کشورهای رده اول در تعداد مبتلایان بود، اکنون فقط با تعداد 10 هزار نفر مبتلا، عملا توانسته است که این ویروس را متوقف کند. نرخ بهره هدف بانک کره، برای اولین بار در طول تاریخ به زیر یک درصد سقوط کرد. در ماه مارس (ماه گذشته میلادی)، بانک مرکزی کره جنوبی نرخ بهره هدف را به پایین ترین مقدار تاریخی خود یعنی 75/ 0 درصد کاهش داد؛ این اولین اقدام اضطراری این نهاد اقتصادی کره جنوبی پس از بحران اقتصادی دنیای سال 2008 محسوب می گردد.

ایران: در ایران اما فلسفه نرخ بهره تفاوت اساسی با اقتصادهای عظیم و در حال ظهور دارد. درحالی که نرخ بهره اعلامی توسط بانک های مرکزی کشورها معمولا نرخ وام دهی و استقراض است، در ایران معمولا نرخ سود سپرده ها اعلام می گردد. درحالی که معین نیست با تغییر نرخ بهره سپرده ها، نرخ تسهیلات چه تغییری کند. با این وجود با توافق بانک ها و موافقت بانک مرکزی، نرخ سپرده های کوتاه مدت به 8 درصد و نرخ سپرده های بلند مدت یکساله به 15 درصد کاهش پیدا کرد.

فقدان ابزار مهم اقتصادی در کشور

علاوه بر نرخ بهره، بانک های مرکزی و مقامات پولی ابزارهای دیگری نیز برای حمایت از اقتصاد در مواقع بحرانی، یا به عبارت کلی تر، برای مداخله در بخش پولی اقتصاد در اختیار دارند. ابزار مهم دیگر که می تواند به عنوان محرک برای اقتصادها عمل کند، خرید اوراق و تزریق نقدینگی به بازارها است. خرید اوراق قرضه در حقیقت یک اقدام انبساطی محسوب می گردد. آنالیز ها نشان می دهد کشورها و اقتصادهای توسعه یافته مورد آنالیز از این ابزار نیز برای مقابله با آثار اقتصادی کرونا استفاده نموده اند.

چین: این کشور در همان ابتدای چالش با ویروس کرونا دست به تزریق نقدینگی به بازار توسط خرید اوراق قرضه زد. بانک مرکزی چین تنها در یک نوبت حدود 100 میلیارد یوآن معادل 33/ 14 میلیون دلار، را به بازارهای اقتصادی این کشور تزریق کرد. علاوه بر این اقدام، در همان زمان بانک خلق چین حدود 200 میلیارد یوآن دیگر نیز با استفاده از ابزارهای میان مدت خود به وسیله بانک های تجاری، وارد بازارهای اقتصادی چین نموده بود.

اتحادیه اروپا: بانک مرکزی این اتحادیه اعلام نموده است که در امسال میلادی حدود 120 میلیارد یورو، بر اعتبار در نظر گرفته شده برای خرید اوراق بهادار خواهد اضافه نمود. این نهاد اعلام نموده است، که مهم ترین هدف خود از افزایش خرید اوراق و تزریق نقدینگی به بازارها احیای کسب وکارها و شرکت های متوسط و کوچک است، که اپیدمی کرونا آنها را با خطر ورشکستگی روبه رو نموده است.

آمریکا: بانک مرکزی ایالات متحده آمریکا نیز، اقدامی مشابه را برای حمایت از عظیم ترین اقتصاد دنیا در نظر گرفته است. مقامات فدرال رزرو اعلام نموده اند، برای حمایت از عملکرد بازارها و گذر مناسب اقتصاد از این بحران، دست به خرید نامحدود دارایی خواهد زد. فدرال رزرو در این بیانیه اعلام نموده بود که در این راستا اوراق قرضه خزانه و اوراق قرضه با پشتوانه رهنی را تا آنجا که برای عملکرد خوب بازارها لازم باشد خریداری و در مقابل نقدینگی به بازار تزریق خواهد نمود.

روسیه: اقتصاد روسیه اکنون با مسائل عظیمی دست به گریبان است، به صورتی که مقامات این کشور اعلام نموده اند به احتمال زیاد این کشور به رشد اقتصادی پیش بینی شده در سال 2020 نخواهد رسید. کاهش قیمت نفت و افت ارزش پول ملی این کشور در برابر دلار از دیگر چالش های اقتصادی روسیه در ماه های ابتدایی سال 2020 بوده است. با توجه به کاهش ارزش پول این کشور به نظر می رسد فعلا مقامات بانک مرکزی روسیه دست به خرید گسترده اوراق نزده اند.

کره جنوبی: دولت این کشور ماه گذشته گفت که بسته ای به ارزش 100 تریلیون وون معادل با 80 میلیارد دلار برای محافظت از شرکت ها در برابر صدمات اقتصادی ویروس کرونا در نظر گرفته است. مون جائه این رئیس جمهوری کره جنوبی در نشست اقتصادی اضطراری این کشور گفت، حدود 20 تریلیون وون از این بسته به خرید اوراق قرضه شرکتی و اوراق تجاری اختصاص دارد.

ایران: در ایران اما بر خلاف کشورهای ذکرشده، هنوز عملیات خرید اوراق ابزار متداولی برای مداخله در اقتصاد نیست. با اینکه از سال گذشته عملیات بازار باز در کشور شروع شده است ولی هنوز به نظر نمی رسد این ابزار در کشور، همانند اقتصادهای دیگر، کارآیی داشته باشد.

حمایت از کسب وکارهای کوچک

یکی از مهم ترین وظایف دولت ها طی بحران های اقتصادی، حمایت ویژه از کسب وکارهای کوچک و متوسط است. بخشی از اقتصاد که به رغم کوچک بودن اندازه بنگاه ها در آن، نقش بسیار مهمی در اقتصاد هر کشور بازی می نماید؛ اما در برابر بحران ها بسیار آسیب پذیر است.

چین: این کشور که اکنون دومین اقتصاد عظیم دنیا محسوب می گردد، به دلیل اهمیت کسب وکارهای کوچک در اقتصادش، از همان ابتدا برنامه ای جامع برای حمایت از کسب وکارها تنظیم کرد؛ به عنوان مثال دولت چین در شهر پکن برای کسب وکارهای کوچک امکان تاخیر در پرداخت اقتصادیات کسب وکارهای کوچک و متوسط را تدارک دیده است و این شرکت ها تا 3 ماه می توانند درخواست تعویق داشته باشند. معافیت پرداخت اجاره بها برای ماه فوریه، حذف عوارض اداری، پرداخت یارانه به فعالیت های تحقیق و توسعه در این کسب وکارها و افزایش دوره بازپرداخت وام ها و کاهش هزینه تامین اقتصادی (نرخ بهره وام) و پرداخت هزینه بیمه بیکاری از جمله تسهیلاتی است که دولت چین برای کسب وکارهای کوچک و متوسط این استان در نظر گرفته است.

اتحادیه اروپا: اتحادیه اروپا نیز پس از رایزنی کشورهای عضو، بسته ای در حدود 540 میلیارد یورو برای مقابله با عواقب اقتصادی کرونا در نظر گرفته است. بخشی از این بسته عظیم به حمایت از کسب وکارهای کوچک اختصاص یافته است.

در حقیقت یکی از سه محور اصلی این بسته، به حمایت از کسب وکارهای کوچک مربوط است. اتحادیه اروپا با همکاری بانک سرمایه گذاری اروپا (EIB) در نظر دارد تا مجموعه اعتباری در حدود 200 میلیارد یورو را برای اعطای وام به کسب وکارهای کوچک و متوسط اختصاص دهد.

آمریکا: اما آمریکا برای حفاظت از کسب وکارهای کوچک خود در برابر این تهدید اقتصادی عظیم چه نموده است؟ فدرال رزرو در تازه ترین بیانیه خود از تخصیص بسته 3/ 2 تریلیون دلاری برای تقویت دولت های محلی و کسب وکارهای خرد و متوسط خبر داده است.

کره جنوبی: در بسته اقتصادی که مقامات این کشور برای نجات اقتصاد در برابر آثار ویروس کرونا طراحی نموده بودند، سهم قابل توجهی به حمایت از شرکت های کوچک و متوسط اختصاص داشت. در حقیقت کره جنوبی اعتباری معادل با 1/ 29 تریلیون وون برای پرداخت وام به کسب وکارهای کوچک و متوسط اختصاص داده است.

روسیه: دولت پوتین، طرح های حمایتی مختلفی را برای حمایت از کسب وکارهای کوچک در نظر گرفته است؛ البته بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که واکنش دولت پوتین در حمایت از کسب وکارهای کوچک، دیرهنگام و ناکافی است. با این وجود دولت روسیه به کسب وکارهای کوچک مهلت تاخیر در پرداخت اقتصادیات به جز اقتصادیات ارزش اضافه نموده را داده است. همچنین دولت پوتین به این کسب وکارها تا 6 ماه معوقات وام تجاری را نیز اعطا نموده است. دولت روسیه همچنین متعهد شد که سهم بیمه اجتماعی کارفرمایان را از 30 درصد به 15 درصد کاهش دهد.

ایران: در ایران نیز دولت و بانک مرکزی سعی در حمایت از کسب وکارهای کوچک داشته اند، هرچند این اقدامات در یک برنامه جامع دیده نشده است. بانک مرکزی، بانک ها و موسسات اعتباری غیربانکی را موظف نموده است در صورت درخواست مشتریان، اقساط وام هایی که طی ماه های اسفند 98، تا اردیبهشت 98 سررسید می شوند را پس از خاتمه دوره بازپرداخت اقساط، دریافت نمایند. همچنین مجلس نیز در طرحی به دنبال تعویق 3 تا 6 ماهه در محاسبه اقتصادیات ارزش افروده و به تعویق انداختن اقتصادیات بر عملکرد کسب وکارهای آسیب دیده، بوده است.

پرداخت پول نقدی

برخی از کشورها نیز اعلام نموده اند که برای جلوگیری از آسیب رسیدن به خانوارها، به ویژه خانوارهای با درآمد پایین و آسیب پذیر، دست به پرداخت مستقیم پول خواهند زد. در روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا در دنیا بود که دولت هنگ کنگ گفت به دلیل افت اقتصادی ناشی از ناآرامی های بلندمدت و ویروس کرونا، به هر کدام از شهروندانش که بیشتر از 18 سال سن دارند، در حدود 1300 دلار پرداخت خواهد نمود.

آمریکا: دولت ترامپ برای مقابله با ویروس کرونا برای افرادی که درآمد آنها در سال 2019 میلادی کمتر از 75 هزار دلار بوده، شرایط دریافت یارانه نقدی 1200 دلاری را فراهم نموده است. همچنین زوج هایی که درآمد آنها روی هم کمتر از 150 هزار دلار بوده است هم 2400 دلار دریافت خواهند کرد. به ازای هر کودک در خانواده نیز 500 دلار اضافه پرداخت می گردد.

اتحادیه اروپا: در اروپا نیز که پرداخت پول نقدی بی سابقه بوده است، به نظر می رسد با توجه به اینکه دولت های این حوزه قصد جبران خسارات اقتصادی را دارند، پرداخت پول های نقدی یاریی، امری محتمل باشد.

چین: مقامات چینی نیز در 30 شهر از این کشور پهناور، در حدود 5 میلیارد یوآن معادل با 704 میلیون دلار تسهیلات به صورت کوپن برای یاری به ضررهای اقتصادی ویروس کرونا در میان مردم پخش نموده اند. اما تحلیلگران معتقدند که بعید است دولت چین مانند دولت های آمریکا، هنگ کنگ و ژاپن دست به یاری نقدی مستقیم بزند.

کره جنوبی: رئیس جمهور کره جنوبی گفت، که برنامه ای برای پرداخت رقمی معادل با 816 دلار به خانوارهای چهار نفره ای که درآمد آنها پایین تر از 3 دهک بالای درآمدی است، در دست دارد؛ دولت کره جنوبی هدف این پرداخت ها را محافظت از خانوارها در برابر رکود اقتصادی اعلام نموده است.

روسیه: با اینکه ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه وعده داده است تا در برنامه اقتصادی مقابله با کرونا معافیت های اقتصادیاتی، تخفیف های رهنی و پرداخت پول نقد به خانواده هایی با فرزندان بیشتر در دستور کار قرار بگیرد، اما هنوز چنین برنامه ای حداقل در خصوص پرداخت نقدی پول انجام نشده است.

ایران: در ایران نیز تا به امروز چند طرح مختلف در راستای پرداخت مستقیم پول نقد به مردم اعلام شده است، هر چند که هیچ کدام از این طرح ها را نمی توان یاری نقدی فراگیر به تمام افراد جامعه محسوب کرد. پرداخت یاری هزینه 200 تا 600 هزار تومانی و پرداخت وام یک میلیون تومانی از جمله این طرح ها هستند.

اگر میانگین پرداخت بلاعوض 200 تا 600 هزار تومانی را بتوان 400 هزار تومان در نظر گرفت، با توجه به قیمت روز ارز نیمایی، به هر شخص حدود 30 دلار تعلق خواهد گرفت. حتی اگر یک میلیون تومان وام یارانه ای را نیز به این مقدار اضافه کنیم، به اقشار فرودست حدود 100 دلار یاری هزینه پرداخت خواهد شد که البته بخش اعظم آن پس گرفته می گردد؛ با اینکه برای مقایسه این رقم با ارقام یاریی دولت های ذکر شده در دنیا، باید با سبد خرید یکسان تعدیل شوند، ولی بدون محاسبه هم می توان نتیجه گرفت که رقم پرداختی توسط ایران به مراتب کمتر از کشورهایی مانند هنگ کنگ و آمریکاست.

معافیت اقتصادیاتی

یکی دیگر از روش های حمایت از کسب وکارها، شرکت ها و اشخاص در هنگام رکود اقتصادی، معافیت های اقتصادیاتی یا تنفس های اقتصادیاتی است که بنا به آن به مودیان، برای پرداخت اقتصادیات زمان بیشتری داده می گردد.

آمریکا: ترامپ در کنفرانسی خبری اعلام نموده که وزارت خزانه داری می تواند به اشخاص و کسب وکارهای آمریکایی که از ویروس کرونا خسارت دیده اند، فرصت بیشتری برای پرداخت اقتصادیات های معوق بدهد. به گفته استیون منوچین وزیر خزانه داری آمریکا این معافیت های اقتصادیاتی بیشتر مخصوص به افراد طبقه متوسط و پایین خواهد بود. به عنوان مثال مهم ترین مهلت اقتصادیاتی که دولت فدرال به شهروندان آمریکایی اعطا نموده است افزایش مهلت پر کردن اظهارنامه اقتصادیاتی و پرداخت اقتصادیات بر درآمد سال 2019 است. بر اساس این طرح این مهلت از 15 آوریل 2020 به 15 جولای 2020 تمدید شده است.

چین: خاستگاه ویروس کرونا نیز برای حمایت از کسب وکارهای در معرض آسیب به سرعت دست به معافیت های اقتصادیاتی و تمدید مهلت پرداخت اقتصادیات زد. وزارت دارایی چین با همکاری اداره امور اقتصادیاتی کشور این اختیار را به مقامات محلی داده بود تا در صورت احتیاج مهلت پرداخت انواع اقتصادیات را تمدید نمایند.

اتحادیه اروپا: در اقتصاد ناحیه یورو و بریتانیا که یکی از مراکز شیوع گسترده ویروس کرونا است، کشورهای مختلف این حوزه اقدام به معافیت های اقتصادیاتی مختلف نموده اند. دولت ایتالیا اعلام نموده است که مهلت ارسال اظهارنامه های اقتصادیاتی تا سه ماه آینده به تعویق خواهد افتاد. دولت ایتالیا همچنین برای حمایت از صنعت توریسم و گردشگری پرداخت اقتصادیات در این بخش را تا خاتمه ماه آوریل تمدید نموده است. در بریتانیا نیز وزیر دارایی از تعویق سه ماهه بازپرداخت وام مسکن برای افراد احتیاجمند و همچنین معافیت های تجاری اقتصادیاتی برای برخی خدمات خبر داده است.

روسیه: رئیس جمهور روسیه نیز از اقداماتی اقتصادیاتی برای دوره شیوع کرونا صحبت نموده است. تعویق 6 ماهه پرداخت اقتصادیات به جز اقتصادیات ارزش اضافه نموده برای شرکت های کوچک و متوسط یکی از اقدامات دولت روسیه در این راستا است. یکی از اقدامات جنجالی دولت روسیه وضع اقتصادیات 13 درصدی بر سپرده های بانکی بوده است؛ موضوعی که پوتین نیز اعلام نموده است از منابع حاصل از آن می توان در راه مبارزه با کرونا استفاده کرد.

کره جنوبی: معافیت های اقتصادیاتی کره بیشتر در حوزه اقتصادیات ارزش اضافه نموده و در راستای یاری به کسب وکارها در دوره رکود اقتصادی بوده است. کسب وکارهای کوچک که گردش اقتصادی آنها در سال کمتر از 80 میلیون وون کره جنوبی است، مشمول تخفیف در پرداخت اقتصادیات ارزش اضافه نموده برای ادامه امسال میلادی هستند. پر کردن اظهارنامه اقتصادیاتی و پرداخت همچنین در صورت درخواست می تواند تا 9 ماه به تعویق بیفتد. همچنین 70 درصد تخفیف در اقتصادیات ارزش اضافه نموده خرید ماشین از ماه مارس تا خاتمه ژوئن لحاظ می گردد.

ایران: در ایران نیز سقف درآمد مشمول اقتصادیات بنگاه های کوچک برای اشخاص حقیقی از 100 به 200 میلیون تومان و برای افراد حقوقی از 300 به 500 میلیون تومان افزایش پیدا نموده است. سازمان امور اقتصادیاتی هم اعلام نموده است بستن حساب بدهکاران اقتصادیاتی را تا خاتمه اردیبهشت متوقف نموده است.