مستند نیازمند صراحت است، سندهای محرمانه در اختیار ما قرار نمی گیرد - فروشگاه تکنولوژی

محمدعلی گودینی، نویسنده و پژوهشگر ادبی در ابتدای این نشست گفت: آنچه دیدم به عبارتی مستندی فشرده شده بود که صراحتی هم درآن دیده نمی شد، اگر بنا بود نظرات افرادی را که در سیاست و احزاب سیاسی صاحب رای و اندیشه اند، پس از گذشت بیست و اندی سال که از جنگ گذشته انعکاس داد؛ جسارت بیشتری لازم بود چراکه مسایلی که به عنوان خط مرز از آنها در آن دوران یاد می شد، به مرور تاریخ مصرفشان را سپری نموده اند.

نویسنده کتاب آواز گلدره ادامه داد: به بیانی دیگر ناگفته های آن دوران باید به چالش کشیده می شد یا تضادها در عقاید و دیدگاه ها باید با جسارت و تامل بیشتری به نمایش در می آمد.

نیروهای جبهه انقلاب باید صراحت بیشتری داشته باشند

وی با اشاره به دوران دفاع مقدس گفت: برای ارتقا سطح آگاهی نسل جوان بخصوص نسل سوم و چهارمی که شاهد جنگ نبوده است و نیز برای مبارزه با جریان هایی مانند فتنه، نیروهای جبهه انقلاب باید صراحت بیشتری داشته باشند. چراکه ممکن است این نسل گمان نمایند در هنگام جنگ نوعی از روینمودها برای رفتن به جبهه های حق علیه باطل وجود داشته که با آرمان ها و ارزش های انقلاب و دفاع مقدس سنخیتی ندارند.

وی با اشاره به فتنه 88 گفت: در جریان فتنه چنانچه دیدیم بسیاری از افرادی که در ظاهر داعیه انقلابی داشتند، همان کسانی بودند که زمانی که روستایی و شهری به جبهه ها می رفتند، فرزندان خود را یا به خارج از مرزها فرستاده بودند یا بعدتر با استفاده از امتیازاتی به دانشگاه ها وارد کردند تا با طی مدارجی و احیانا اخذ مدارکی بتوانند سال های آینده در پست های مدیریتی مشغول به کار شوند. این موارد باید در یک اثر مستند بیشتر و روشن تر تبیین گردد.

سینمای دفاع مقدس به دلیل بهره از پژوهش از ادبیات جلوتر است

علی الله سلیمی نویسنده و منتقد ادبی دیگر سخنران این نشست اظهار کرد: در کشورهای دیگر بویژه اروپایی و آمریکایی، سینما وامدار ادبیات است و اینجا گویا برعکس است، ادبیات وامدار سینماست. حال اگر در خصوص آثار دفاع مقدس هم بخواهیم همین نسبت را برقرار کنیم باید به ادبیات دفاع مقدس رجوع کنیم و بگوییم این نوع از ادبیات باید ستون اصلی این قبیل آثار را شکل می دهد.

وی با اشاره به فیلم مستند اتاق جنگ گفت: اگر همین فیلم را مورد مطالعه قراردهیم باز هم به همان نسبت معکوس فوق الذکرخواهیم رسید. همانطور که آقای گودینی اشاره نمود، ابزار ادبیات تخیل است یعنی با آنکه فضای واقعی و رئال قرار است ترسیم گردد، بیشتر با قدرت تخیل همراه است. آثار مکتوب و نوشتاری در قالب داستان کوتاه و بلند که در حوزه ادبیات دفاع مقدس خلق شده، نتوانسته آنگونه که باید دستمایه آثار سینمایی و بصری قرار گیرند.

نویسنده مجموعه آواز نخلستان با اشاره به تحقیق و پژوهش در این اثر مستند گفت: در فیلمی که دیدیم، پژوهش و تحقیق دیده می شد و مشخص بود زمان زیادی صرف همین تحقیقات شده است، حال آنکه در ادبیات همانطور که گفته شد، این رویکرد دیده نمی گردد. نویسندگان ما اغلب متکی به تخیل و برداشت حسی خودشان هستند. به همین دلیل نمی توانند اثری را خلق نمایند که با پشتوانه تحقیقی همراه است.

اتاق جنگ به طور هم زمان به سیاست و جنگ پرداخته است

مصطفی حریری کارگردان اتاق جنگ در ابتدای صحبت های خود شرح داد: آنچه شاهد بودید کاری است سیاسی و شکی در این نیست و اتفاقا این مستند در این حوزه مدعی است. ادعای ما این است که اثری که دیدید جزو اولین آثاری است که به سیاست و جنگ توامان پرداخته است. اگر از این زاویه قرار باشد به اثر بپردازیم و درباره سیاست بخواهیم بحث و مصاحبه داشته باشیم، اشارات آقای گودینی کاملا صحیح است. با این وصف که تحلیل بنده با استاد بزرگوارمان متفاوت است.

حریری تاکید نمود: آقای گودینی بارها اشاره نمود که ما نیازمند صراحت و جسارتیم، به قطع زمانی که درباره تاریخ معاصر کشوری قرار است خوانش یا بازگویی ای صورت گیرد، بحث صراحت مهم و لازم است. اما در اینجا می توان سوالی را مطرح نمود و اینکه چرا تا کنون این صراحت آنگونه که باید وجود نداشته است؟ چرا باید پس از گذشت 26 سال از جنگ شما شاهد ساختن آثاری چون اتاق جنگ باشید؟

وی در پاسخ به این سوال گفت: با تاسف می گویم طی سال هایی که کار ساخته شد و نیز فاصله ای که بین تحویل راش ها تا تدوین افتاد، شنیدم کارهایی شبیه این کار در حال ساختن است و به جایی نرسیده اند و بار دیگر با کمال تاسف باید بگویم که به جایی هم نمی رسند و نخواهند رسید.

فتنه 88 فضا را برای طرح بعضی مسایل باز کرد

کارگردان مستند اتاق جنگ در ادامه گفت: شاید آن اتفاقات در سال 88 حالا منجر به این شده که ما بتوانیم در این مقطع به بخشی از تاریخ انقلاب و تاریخ دفاع مقدس بپردازیم که نگاه کارکردی دارد. نگاه کارکردی در برابر اتفاق تلخی که روی داده و ما را دچار خطر نموده و مهمتر از همه ما را برآن داشته تا از داشته هایمان دربرابر چنین خطری و برای مقابله با آن استفاده کنیم.

حریری با اشاره به اینکه مستندات به او ارایه نمی شده است، گفت: چرا کسانی که به مستندات دسترسی دارند هیچ سند محرمانه و هیچ سند غیر قابل دسترسی را در اختیار ما قرار ندادند؟ تمام مستنداتی که در طول فیلم به آنها اشاره می گردد، شفاهی و روایی است آن هم بدون آنکه اسناد مکتوبی ارایه گردد، با آنکه تمام این ها در کتابخانه های دفاع مقدس موجود است.

یک اثر معرفی کنید تا در حوزه سینما بتوان آن را دستمایه اثر سینمایی قرار داد

حریری در بخش دیگر صحبت های خود گفت: اما درمورد اینکه چرا ما برعکس در حوزه داستان نویسی غنای ادبی لازم را نداریم و در سینما به قول آقای سلیمی جلوتر هستیم، به نظرم خود آقای سلیمی به گونه ای تلویحی به این موضوع اشاره نمود. به طور نمونه وقتی رمانی چون بینوایان اثر ویکتور هوگو را قرار است در سینما دستمایه اثر خود قرار دهید یا مثلا آخرین رمان این نویسنده یعنی 93 را که در خصوص وقایع سال 1793 فرانسه است؛ به سیر تاریخ و حوادث آن بر می خورید. تاریخی که هوگو افراد سیاسی زمان خود و نزدیک به نیم قرن پیش از خود را نیز در رمان با اسامی، مناسبات اجتماعی و سیاسی و حتی فردی معرفی می نماید. یعنی هوگو به وقایع و زندگی افرادی نقب می زند که حدود نیم قرن از نوشتن و انتشار رمان عقب تر هستند.

این کارگردان ادامه داد: حال در اینجا یک اثر در حوزه ادبیات دفاع مقدس و انقلاب اسلامی مثال بزنید که افراد را با این دقت معرفی نموده باشد. یک اثر معرفی کنید تا بنده در حوزه سینما بتوانم آن را دستمایه اثر سینمایی قرار دهم، اگر پیدا شد و من و امثال من وامدار آن نبودیم؛ متهممان کنید. این مساله به این شکل دغدغه نویسندگان نبوده و کارجدی ای هم در این مورد دیده نمی گردد. البته بر این باورم که هنوز هم موضوع نویسنده و دغدغه او اینها نیست.

گودینی در سرانجام این نشست گفت:: نویسندگانی که در حوزه انقلاب و یا دفاع مقدس شروع به نگارش کردند به اصطلاح نوقلم بودند و بالطبع تمام وقایع آنگونه که باید در اثرشان دیده نمی شد و تحت حمایت هم قرار نمی گرفتند؛ چنانچه امروزه هم چاپ و نشر آثاری درباره انقلاب و دفاع مقدس مسائل خود رادارد. ولی نویسندگانی که اتفاقا صاحب آثاری بودند؛ به سیاه نمایی دست زدند و شاید از این ناحیه آسیب جدی تر به این حوزه وارد شد.