تمام دریاچه ارومیه احیا نمی گردد - فروشگاه تکنولوژی

به گزارش همشهری؛ از ابتدای سال، تا به امروز 215 میلیارد تومان به احیای دریاچه ارومیه اختصاص داده شده است. این را کنار رقم به روز شده 15 هزار میلیارد تومانی بگذارید که از سال 94 تا به امروز به منظور احیای آن هزینه شده و نتیجه فقط 50 سانتیمتر آب بیشتر نسبت به سال آغاز برنامه های احیای دریاچه ارومیه است.

برای چندمین بار، کمپین هایی برای رساندن صدای دریاچه و ساکنان شهر ها و روستا های اطراف آن راه اندازی شده و باز با فشار های مردمی اقداماتی که مربوط به پروژه های عمرانی و سازه ای است، در صدر خبر ها قرار گرفته غافل از اینکه آنچه دریاچه ارومیه را نجات می دهد اصلاح الگوی مصرف، تغییر الگوی کشت و ایجاد معیشت پایدار برای جوامع محلی به منظور کاهش فشار به حقابه دریاچه است.

این اقدامات هزینه کمتری نسبت به پروژه های عمرانی دارند، ولی به کندی و با وسعت کمتری انجام می شوند. مسعود باقرزاده کریمی که سال ها تجربه مدیریت دفتر تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست را داشته و هم اکنون با عنوان رئیس حوضه آبریز ارومیه در وزارت نیرو مشغول فعالیت است، به همشهری می گوید: شاید دیگر نتوانیم همه دریاچه را احیا کنیم، ولی بخشی از آن را قطعا می توانیم.

باید این واقعیت را بپذیریم که هم اقلیم تغییر نموده و هم مصارف در همه بخش ها افزایش یافته است. شاید بتوان مصارف بخش کشاورزی را کاهش داد، ولی ما برای تامین آب شرب نیز در منطقه با مشکل روبرو شده ایم. مهم ترین نگرانی او، حتی بیشتر از احیا نشدن دریاچه، مصرف آبی است که به نام دریاچه با هزینه های چند هزار میلیارد تومانی تامین شده است.

هیچ تضمین قانونی نیز وجود ندارد که پساب تصفیه شده شهر های تبریز و ارومیه و بعلاوه 650 میلیون مترمکعب آبی که از حوضه آبریز رودخانه زاب به دریاچه راهنمایی شده است، تماما به دریاچه سرازیر گردد و کسی به آن دست درازی نکند.

باقرزاده کریمی می گوید: اگر این پروژه ها اجرایی گردد، سال جاری شاهد سطح آبگیری خوبی در دریاچه خواهیم بود. ما حتی محل عبور تونل انتقال آب زاب را هم به منطقه حفاظت شده ارتقا دادیم و قرار است فنس کشی هم صورت گیرد تا احتمال سوءاستفاده از این آب به صفر برسد، ولی هیچ تضمینی در این زمینه وجود ندارد. چند روز پیش استاندار آذربایجان غربی به عنوان مدیر اجرایی احیای دریاچه ارومیه انتخاب شد و یکی از ابهامات کارشناسان تناقض احکام استاندار است. او از یک سو موظف به تسهیل توسعه در بخش کشاورزی است و از سوی دیگر، موظف به احیای دریاچه ای است که اتفاقا همین بخش کشاورزی با چاه های غیرمجاز، نفس هایش را به شماره انداخت. به همین علت بعضی همانند مسعود باقرزاده کریمی معتقد هستند، باید مدیریت اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه به نهاد یا فردی فرابخشی همانند معاون اول رئیس جمهور سپرده می شد.

هزینه زیادی برای احیای دریاچه ارومیه شده است و به اعتقاد رئیس حوضه آبریز ارومیه، وزارت نیرو برای احیای دریاچه ارومیه برنامه های میان مدت و بلندمدت زیادی می تواند انجام دهد. او شرح می دهد: با توجه به اینکه مقدار ورودی آب به دریاچه کم شده است، درباره اینکه کدام نقطه دریاچه ارومیه و با چه اولویتی احیا گردد، صحبت های کارشناسی زیادی شد و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که آب خودش تصمیم بگیرد و برای آن پارتیشن بندی مصنوعی انجام ندهیم. بعلاوه در پهنه هایی که پرآب نخواهد شد، ولی سیلاب های فصلی رطوبت مناسبی به خاک خواهد داد، پوشش گیاهی مناسب کاشته و به شدت قرق شوند و هیچ گونه دخل و تصرفی در آن صورت نگیرد تا به یکی از زیستگاه های اطراف پارک ملی دریاچه ارومیه تبدیل گردد.

این اقدام در سال های پرباران، منطقه را به تالاب های موقت تبدیل می نماید، سپر حفاظتی در برابر گردوغبار خواهد شد و به عنوان زون گردشگری طبیعت محور نیز استفاده می گردد. منابع آب تجدید پذیر دریاچه ارومیه در سال آبی نرمال، 7 میلیارد و 24 میلیون مترمکعب است. از این مقدار طبق سند تخصیص دریاچه ارومیه، 44 درصد از بارش چه در سال های پربارش، کم بارش و نرمال تا ترسالی باید سهم دریاچه ارومیه گردد.

حقابه دریاچه ارومیه چه می گردد؟

مسعود باقر زاده کریمی، رئیس حوضه آبریز دریاچه ارومیه در خصوص پرداخت حقابه دریاچه ارومیه می گوید: در سال آبی جاری حقابه دریاچه ارومیه براساس مصوبات قبلی تامین شده و رهاسازی آب از سوی وزارت نیرو به طور کامل اجرا شده است. اما گفتن این نکته لازم است که مقدار بارش با آورده حوضه آبریز دو موضوع جداگانه است. بدین معنا که مثلا ممکن است مقدار بارش نسبت به سال قبل یکسان باشد، ولی آورده رودخانه ها به علت تغییر الگوی بارش کمتر شده باشد. نسبت این دو اصلا برابر نیست. ممکن است در یک سال بارندگی 15 درصد کاهش یابد و رواناب ها در همان سال 45 درصد کاهش پیدا کند. این ویژگی هیدرولوژیکی منطقه است. منظور از تغییر الگوی بارش این است که یک بار بارش 50 میلی متری، رواناب ایجاد می نماید، ولی 5 بارش 10 میلی متری هیچ روانابی ایجاد نمی نماید.

در نهایت رواناب است که به سمت دریاچه جاری می گردد و آن را احیا می نماید؛ بنابراین نمی توان با مقدار بارش، سال ها را مقایسه کرد. در واقع الگوی بارش مشخص کننده تر از مقدار بارش است. سال جاری در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 15 درصد نسبت به حالت عادی کاهش بارش اتفاق افتاده است، اما اگر پروژه های عمرانی به نتیجه برسد و بارش های خوبی در سال آبی بعد داشته باشیم، می توانیم امیدوار باشیم که بخش هایی از دریاچه احیا گردد.