اثر مک گورک؛ توجیه علمی ضرب المثل شنیدن کی بود مانند تماشا! - فروشگاه تکنولوژی

زمانی که یک فیلم خارجی که به خوبی صداگذاری نشده است را مشاهده می کنید، به راحتی می توان فهمید، صدایی که از دهان هنرپیشه خارج می گردد با حرکت لب ها هماهنگ نیست. به عبارتی دیگر، زمانی که قوه بینایی و شنوایی ما هم زمان باهم کار می نماید، مغز قادر است به خوبی آنچه را که چشم ها مشاهده می نمایند و آنچه را که گوش ها می شنوند، برگزیند و به هم مرتبط سازد. اما در بعضی مواقع ممکن است مغز فریب بخورد.

بر اساس طرحی که به نام کاشف آن هری مک گورک با عنوان اثر مک گورک نام گذاری شده است، مشاهده حرکت های لب یک شخص هنگام صحبت کردن می تواند مغز بیننده را نسبت به آنچه می شنود دچار اشتباه کند.

اثر مک گورک زمانی اتفاق می افتد که میان گفتار بینایی (به معنای حرکات دهان و لب ها) و گفتار شنوایی (به معنای صداهایی که شنیده می گردد) اختلاف وجود داشته باشد. در این صورت درک و استنباط شخص از پیغام دریافتی کاملاً اشتباه خواهد بود.

امروزه عصب شناسان در پی آن هستند که با تجزیه و تحلیل این اتفاق، توضیحاتی برای آن بیابند. آنها یک مدل کامپیوتری طراحی کردند که قادر است به درستی تشخیص دهد چه زمانی اثر مک گورک اتفاق می افتد. برای اثبات این طرح، آزمایشاتی به این ترتیب صورت گرفت: از شرکت نماینده خواسته شد در حالی که به ویدیویی گوش می دهد که در آن شخصی صدایی شبیه به با با با در می آورد چشم های خود را ببندد. در مرحله بعد، از شرکت نماینده خواسته شد چشم های خود را باز کند و به دهان شخصی که در ویدیو است به دقت نگاه کند. شرکت نماینده صدای حرکات لب شخص درون ویدیو را، صدای گا گا گا تشخیص داد. در مرحله آخر، شرکت نماینده این بار با چشمان باز ویدیو را دیدن کرد. افرادی که نسبت به اثر مک گورک حساس هستند، صدایی شبیه به دا دا دا می شنوند؛ چیزی که با آنچه می بایست دیده و شنیده گردد، کاملاً تفاوت دارد.

علت این اتفاق این است که مغز کوشش می نماید آنچه که می شنود را تا جای ممکن به آنچه در واقع می بیند نزدیک کند. اگر شخص چشم هایش را ببندد و دوباره به صدای ویدیو گوش دهد، دوباره همان صدای با با با را خواهد شنید.

این اثر برای اولین بار در آزمایشی که در سال 1976 به وسیله دو روانشناس به نام های هری مک گورک و جان مک دونالد انجام گرفت، ارائه شد.

بر اساس اثبات این طرح، می توان این طور نتیجه گیری کرد: اطلاعاتی که به وسیله قوه بینایی از روی حرکات لب ها و دهان دریافت می گردد بر اطلاعات دریافتی به وسیله قوه شنوایی اثر می گذارد و بر آن غلبه می نماید.