آداب و رسوم شب یلدا در مازندران: آیین ها و رسوم کهن در دیار سبز ???? - فروشگاه تکنولوژی

شب یلدا با آداب و رسوم خاصی همراه است که از دیرباز تا به امروز در میان ایرانیان رواج داشته است. این آداب و رسوم با هدف دورهم بودن خانواده و دوستان، گرامی داشتن این شب طولانی، و تقویت پیوندهای اجتماعی انجام می گردد. در این بخش شاخص ترین و محبوب ترین رسومی که از گذشته دور تا امروز به جای مانده اند را به شما معرفی می کنم.

????آداب و رسوم شب یلدا در مازندران

استان مازندران، با طبیعت بکر و سرسبز و فرهنگ غنی و کهن خود، جایگاه ویژه ای در گرامیداشت شب یلدا دارد. مردم مازندران که به مهمان نوازی و پایبندی به رسوم سنتی شناخته می شوند، شب یلدا را با شور و اشتیاق خاصی جشن می گیرند و آیین ها و رسوم منحصر به فردی را در این شب به جا می آورند. در ادامه، به معرفی سنت ها و رسوم شب یلدا در مازندران پرداخته و شما را با آن آشنا می کنم.

????آیین ها و رسوم شب یلدا در مازندران

یلدا در مازندران، همانند سایر نقاط ایران، با دورهمی و شب نشینی خانواده و دوستان شروع می گردد. در این شب، بزرگترهای فامیل به عنوان میزبان، وظیفه میزبانی و پذیرایی از مهمانان را بر عهده می گیرند و با آماده کردن خانه خود و تهیه خوراکی های مخصوص شب یلدا، به استقبال مهمانان می روند. در گذشته مردم مازندران در شب یلدا آتش روشن می کردند و با خواندن اشعار محلی و داستان سرایی، شب را به صبح می رساندند. هرچند امروزه این رسم کمتر رایج است، اما دورهمی و شب نشینی همچنان جایگاه ویژه ای در بین مردم مازندران دارد.

سفره یلدا در مازندران

سفره یلدای مازندرانی رنگارنگ و پر از خوراکی های محلی و فصلی است. در کنار میوه های رایج شب یلدا مثل انار، هندوانه، خرمالو و مرکبات، میوه های بومی مازندران مثل ازگیل، کندس (زالزالک وحشی) و پرتقال تامسون هم در این سفره جایگاه ویژه ای دارند. بعلاوه آجیل و خشکبار، شیرینی های محلی مثل پشت زیک (کنجدی)، آب دندون (نوعی شیرینی سنتی) و نان محلی هم از اجزای اصلی سفره یلدای مازندرانی به شمار می روند.

خوراکی های محلی شب یلدا در مازندران

علاوه بر میوه ها و تنقلات رایج، مردم مازندران در شب یلدا خوراکی های محلی خاصی را هم تهیه می نمایند. یکی از این خوراکی ها آش کدو است که از کدو حلوایی، عدس، لوبیا و سبزیجات معطر تهیه می گردد. بعلاوه ته چین مازندرانی که با گوشت مرغ یا گوسفند، برنج و زعفران تهیه می گردد، از غذاهای محبوب شب یلدا در مازندران است. در برخی از منطقه ها مازندران قماق هم در شب یلدا تهیه می گردد. قماق نوعی حلوا است که از آرد گندم، شیره و گردو تهیه می گردد و بسیار مقوی و پر انرژی است.

شب چره و قصه گویی شب یلدا در مازندران

در گذشته شب چره و قصه گویی یکی از اجزای اصلی شب نشینی های یلدای مازندرانی بود. بزرگترهای فامیل با بیان داستان ها و حکایات محلی و اسطوره های کهن ایرانی، به جوان ترها فرهنگ و ادب مازندرانی را منتقل می کردند و آن ها را با تاریخ و گذشته خود آشنا می ساختند. بعلاوه خواندن اشعار محلی مثل آواز امیری و آواز طالب طالبا از دیگر تفریح های شب یلدا در مازندران بود. با وجود اینکه امروزه این رسوم کمتر رواج دارند، اما هنوز هم در برخی از خانواده های مازندرانی این سنت ها حفظ شده اند.

بازی ها و تفریح های محلی شب یلدا در مازندران

در گذشته بازی ها و تفریح های محلی مختلفی در شب یلدا در مازندران انجام می شد. یکی از این بازی ها، کشتی لوچو بود که نوعی کشتی محلی است و در آن کشتی گیران با گرفتن کمربند یکدیگر سعی می نمایند حریف را به زمین بزنند. بعلاوه بازی چلیک بازی که در آن بازیکنان با استفاده از یک چوب و یک توپ چوبی سعی می نمایند توپ را به سمت هدف پرتاب نمایند، از دیگر بازی های محبوب شب یلدا در مازندران بود. با گذشت زمان بسیاری از این بازی ها به فراموشی سپرده شده اند و جای خود را به تفریح های تازه داده اند.

باورها و اعتقادات شب یلدا در مازندران

مردم مازندران همانند سایر ایرانیان، باورها و اعتقادات خاصی را به شب یلدا نسبت می دهند. مثلا عده ای معتقدند که در شب یلدا نباید خوابید تا غم و اندوه از انسان دور گردد و برکت و سلامتی به زندگی او وارد گردد. بعلاوه برخی بر این باورند که خوردن انار در شب یلدا، باعث افزایش باروری و سلامتی می گردد. این باورها و اعتقادات ریشه در فرهنگ و تاریخ کهن مازندران دارند و نشان دهنده اهمیت ویژه ای است که مردم این منطقه برای شب یلدا قائل هستند.

???? یلدای مازندرانی در گذر زمان

امروزه هم شب یلدا با همان شور و اشتیاق در مازندران جشن گرفته می گردد، اما برخی از آداب و رسوم آن دستخوش تغییراتی شده اند. با توسعه رسانه ها و فضای مجازی، برخی از آداب سنتی مانند شاهنامه خوانی و قصه گویی و بازی های محلی کمتر رواج دارند و جای خود را به تماشای برنامه های تلویزیونی، گشت وگذار در شبکه های اجتماعی و تفریح های دیجیتالی داده اند. با این حال هنوز هم خانواده های زیادی هستند که سعی می نمایند این سنت های دیرینه را زنده نگه دارند و با جمع شدن دور هم، داستان ها و افسانه های قدیمی را برای بچه ها و جوانان بازگو نمایند.

از سوی دیگر، سفره های شب یلدا هم دستخوش تغییراتی شده است. اگرچه هنوز هم خوراکی های سنتی مثل انار، هندوانه، آش کدو ، ته چین و مرکبات در سفره ها دیده می شوند، اما تنوع خوراکی ها و شیرینی ها بیشتر شده است و گاهی اوقات، غذاها و دسرهای مدرن هم جای خود را در کنار غذاهای سنتی باز می نمایند.

با وجود این تغییرات، دورهمی های خانوادگی و صله رحم همچنان مهم ترین بخش شب یلدا در مازندران را تشکیل می دهند. مردم در این شب به خانه بزرگ ترها می روند و با گفت وگو، شادی و تتازه ملاقات، طولانی ترین شب سال را جشن می گیرند. بعلاوه در سال های اخیر، با افزایش توجه به گردشگری، برخی از اقامتگاه ها و مراکز گردشگری هم برنامه های ویژه ای برای شب یلدا تدارک می بینند که شامل اجرای موسیقی محلی، پایکوبی های آیینی و سرو غذاهای سنتی می گردد. این موضوع علاوه بر جذب گردشگران، به نوعی به احیا و حفظ آداب و رسوم شب یلدا هم یاری نموده است.

???? کلام آخر

شب یلدا در مازندران، همانند نگینی درخشان در فرهنگ غنی این سرزمین، با گذر زمان صیقل خورده و با وجود تغییرات جزئی، همچنان شکوه و اصالت خود را حفظ نموده است. این شب فرصتی برای دور هم بودن، برای زنده نگه داشتن سنت ها و برای قدردانی از نعمت های زندگی است. گرچه ممکن است دیگر صدای شاهنامه خوانی پیران در هر خانه ای شنیده نگردد و جای بازی های محلی را کنسول های بازی گرفته باشند، اما گرمای دورهمی های خانوادگی، طعم شیرین انار و هندوانه و لبخند بچه ها، همچنان یادآور بلندترین شب سال و شروع روشنایی و امید است. یلدای مازندرانی، پیوندی است میان گذشته و حال، دعوتی است به همدلی و مهربانی و امیدی است به فردایی روشن تر. پس بیایید در این شب با گگرددن آغوش به روی سنت ها و در عین حال پذیرش دنیای مدرن، یلدایی خاطره انگیز و به یادماندنی را برای خود و عزیزانمان رقم بزنیم.